Na podstawie znalezisk archeologicznych w jaskini Ciemnej stwierdzono, że człowiek zamieszkiwał teren Jury ponad 100 000 lat temu. Pochodzące z późniejszego okresu narzędzia pracy wykonane z krzemienia lub kości zwierząt znaleziono w jaskiniach Ciemnej, Koziarni, Jasnej i Maszyckiej. Ze środkowej epoki kamienia, tj. 8000—4200 lat p.n.e., po¬chodzą znaleziska z Blanowic i Żarek. Na terenie Giebułtowa, Mirowa, Rakowa znaleziono ślady pobytu człowieka z okresu młodszej epoki kamienia (4200—1700 lat p.n.e.). Około 1300 lat p.n.e. rozwinęła się na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej kultura łużycka. Z tego okresu pochodzą liczne znaleziska w postaci bransolet, igieł, wisiorków, grotów, noży, naczyń itp. Z początku epoki żelaza (tj. 700 lat p.n.e.) pochodzą cmentarzysko ciałopalne i groby szkieletowe odkryte w dzielnicy Częstochowy — Rakowie. Na początek naszej ery przypada rozwój kultury cieszyńskiej, której ślady odnaleziono w Giebułtowie. W VI i VII w. pojawiły się na Jurze obronne grodziska, np. na Górze Okopy, w Ojcowie, Pieskowej Skale, dolinach Będkowskiej i Kluczwody, na górze Grodzisko koło Smolenia. W późniejszym okresie powstały grody w Grodzisku koło Ojcowa, Ogrodzieńcu, Mirowie i Olsztynie. Pod koniec IX w. Wyżynę Krakowsko-Częstochowską zamieszkiwali Wiślanie. Mieszko I przyłączył tereny Jury do powstającego w Wielkopolsce państwa polskiego — weszły one w skład ziemi krakowskiej. Na przełomie XIII i XIV w. wybudowano liczne zamki warowne. Chroniły one trakt handlowy z Krakowa do Wielkopolski oraz ograniczały dalszą ekspansję czeskich Luksemburgów. I tak w czasie panowania Kazimierza Wielkiego wybudowano murowane zamki w Ojcowie, Pieskowej Skale, Bydlinie, Smoleniu, Ogrodzieńcu, Morsku, Bobolicach, Mirowie i Olsztynie. Po śmierci Kazimierza ziemia wieluńska i północna część Wyżyny przeszła w ręce księcia opolskiego Władysława, uzależnionego od Luksemburgów. Dzięki Władysławowi Jagielle ziemie te wróciły w 1396 r. do Korony. W 1442 r. kardynał Zbigniew Oleśnicki kupił od księcia Wacława Cieszyńskiego księstwo siewierskie. Tak więc granica ze Śląskiem przesunęła się na zachód.
